Năm 2016: Đầy những bất an

Năm 2016: Đầy những bất an

Nguyễn Hưng Quốc

Hình ảnh từ video đăng tải ngày 3 tháng 1 năm 2016 cho thấy Nhà nước Hồi giáo hành quyết năm người đàn ông bị cáo buộc làm gián điệp cho Anh ở Syria.

Năm mới thường gắn liền với những hy vọng mới. Tuy nhiên, trong những ngày cuối năm 2015, khi nhìn vào năm mới 2016, hầu hết các nhà bình luận trên thế giới đều khá bi quan: Nó đầy những bất an.

Bất an lớn nhất đến từ các phần từ Hồi giáo cực đoan, trong đó, đáng kể nhất là tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS). Chưa bao giờ có một lực lượng khủng bố nào có ngân sách dồi dào, được tổ chức một cách chặt chẽ và có sức mạnh đáng sợ như Nhà nước Hồi giáo. Tổ chức này đã chiếm một số vùng ở Iraq và Syria. Mặc dù Mỹ và các quốc gia đồng minh cũng như, gần đây, Nga, sử dụng không lực để ngăn chận đà tiến của Nhà nước Hồi giáo ở hai quốc gia này, nhưng hiệu quả rất chậm chạp. Ít có ai tin là trong năm 2016 này, tổ chức Nhà nước Hồi giáo sẽ bị đánh tan hẳn.

Hơn nữa, ngoài Iraq và Syria, Nhà nước Hồi giáo còn có mạng lưới nhân sự cũng như cảm tình viên rải rác ở nhiều quốc gia khác nhau trên thế giới. Với mạng lưới ấy, Nhà nước Hồi giáo có thể tổ chức những cuộc tấn công khủng bố ngay tại các quốc gia Tây phương. Trong năm 2015 vừa qua, chúng đã gài bom làm nổ tung một chiếc máy bay dân sự của Nga giết chết 224 người và tấn công vào một số tụ điểm ở Paris giết chết 130 người. Cuộc tàn sát 14 người tại San Bernadino, Mỹ cũng do những người Hồi giáo cực đoan thực hiện.

Điều nguy hiểm nhất của các tổ chức Hồi giáo cực đoan là ở chỗ nó gắn liền với Hồi giáo. Đã đành, trong Hồi giáo, có rất nhiều người có tư tưởng và thái độ ôn hoà, chủ trương chung sống hoà bình với các tôn giáo khác. Tuy nhiên, khi chống lại các nhóm Hồi giáo cực đoan, nhiều chính khách không tự kiềm chế, biến việc chống lại các nhóm Hồi giáo cực đoan thành việc chống lại Hồi giáo nói chung. Điều này dễ làm các tín đồ Hồi giáo bất mãn, từ đó, trở thành cực đoan, và cuối cùng, tham gia vào các lực lượng khủng bố. Bởi vậy, cuộc chiến chống lại Hồi giáo cực đoan không phải chỉ ở các mặt trận tại Iraq, Syria cũng như Afghanistan mà còn ở khắp nơi, đặc biệt là ở Tây phương. Hầu hết giới bình luận chính trị quốc tế đều cho việc các tín đồ Hồi giáo cực đoan tấn công Tây phương gần như là chắc chắn, chỉ có vấn đề là ở đâu và khi nào mà thôi.

Điểm bất an thứ hai là ở Trung Đông, chủ yếu tập trung ở ba quốc gia chính: Syria, Iraq và Afghanistan. Tình hình ở cả ba nước đều rối bời. Với cả ba, chính sách của Mỹ không nhất quán. Một mặt, họ không muốn can thiệp sâu để có thể bị sa lầy, nhưng mặt khác, họ lại không thể khoanh tay đứng nhìn. Kế hoạch rút quân khỏi Afghanistan gặp khá nhiều khó khăn và không ai có thể biết được sau khi Mỹ rút quân hẳn, đất nước này sẽ ra sao. Đáng sợ nhất là Taliban sẽ quay trở lại và như thế, tình hình tại nước này sẽ không khác gì trước năm 2001, lúc Mỹ bắt đầu tham chiến. Với cuộc chiến tại Iraq và Syria hiện nay, Mỹ chỉ tham dự với các cuộc oanh kích. Nhưng kinh nghiệm cho thấy, với không quân, người ta không thể kết thúc được chiến tranh. Điều đó có nghĩa là các xung đột tại hai quốc gia này sẽ nhùng nhằng kéo dài. Nó càng kéo dài, Mỹ càng bị bó chân ở đó, khó có thể giải quyết các mâu thuẫn ở những nơi khác.

Điểm bất an thứ ba là những thách thức đến từ Nga. Sau khi chế độ cộng sản tại Nga và Đông Âu sụp đổ, mọi người cho thời kỳ chiến tranh lạnh giữa Nga và Tây phương đã chấm dứt. Tuy nhiên, kể từ khi Vladimir Putin lên nắm quyền, đặc biệt lần thứ hai, từ năm 2012, nhất là kể từ khi Nga lấn chiếm Crimea của Ukraine, quan hệ giữa Nga và Tây phương càng ngày càng căng thẳng. Sự căng thẳng ấy càng gia tăng khi mới đây, Nga quyết định tham gia vào cuộc chiến tranh tại Syria. Hiện nay, Nga xem Mỹ và Tây phương như những thế lực đe doạ đến nền an ninh nước họ. Mỹ và các nước Tây phương cũng nhìn Nga với cặp mắt đầy cảnh giác. Không khí thời chiến tranh lạnh dường như sống lại. Mâu thuẫn có thể bùng nổ bất cứ lúc nào, ít nhất ở phạm vi khu vực. Nhưng như thế củng đủ tạo nên bất ổn trên bàn cờ chính trị thế giới.

Điểm thứ tư là những thách thức đến từ Trung Quốc. Để tương xứng với nền kinh tế lớn thứ hai trên thế giới, Trung Quốc càng ngày càng muốn tăng cường ảnh hưởng trên các nước láng giềng. Hai điểm nóng thu hút sự chú ý của mọi người nhất là ở Biển Hoa Đông, nơi Trung Quốc có tranh chấp với Nhật Bản, và Biển Đông, nơi Trung Quốc có tranh chấp với Việt Nam, Malaysia và Philippines. Giữa hai nơi, có lẽ Trung Quốc sẽ tập trung hơn ở Biển Đông. Lý do là ở đó các đối thủ của Trung Quốc đều nhỏ và yếu thế hơn hẳn.

Hầu hết các bất an ở trên đều ảnh hưởng sâu sắc đến Việt Nam. Bị vướng chân ở Trung Đông, phải đối đầu với Nga và khủng bố, trong năm 2016 này, có lẽ Mỹ sẽ không thể tập trung vào việc chuyển hướng chiến lược sang châu Á như họ hoạch định từ mấy năm trước. Hơn nữa, nên chú ý là năm 2016 cũng là năm bầu cử Tổng thống Mỹ. Bất cứ người nào, thuộc đảng Dân chủ hay đảng Cộng hoà, chiến thắng cũng đều phải đối diện với vô số khó khăn kể trên. Ngoài ra, mới lên cầm quyền, mối bận tâm đầu tiên của các nhà lãnh đạo mới bao giờ cũng nhằm giải quyết những thử thách ngay trong nước họ. Chuyện quốc tế bao giờ cũng bị đặt vào ưu tiên sau cùng.

Đó là một cơ hội tốt cho Trung Quốc. Chắc chắn Trung Quốc sẽ khai thác cơ hội quý hiếm ấy. Tôi cho trong năm 2016 này, Trung Quốc sẽ đẩy mạnh hơn tiến trình xâm lấn trên Biển Đông. Có mấy khả năng sẽ xảy ra. Một là họ sẽ tiếp tục đẩy mạnh việc quân sự hoá trên mấy bãi đá họ đã bồi đắp thành đảo nhân tạo tại Trường Sa. Hai là họ có thể sẽ mang giàn khoan HD-981 trở lại thềm lục địa của Việt Nam để hiện thực hoá chính sách tằm ăn dâu của họ. Ba là họ có thể sẽ tuyên bố vùng nhận diện hàng không trên con đường lưỡi bò mà họ cho là thuộc chủ quyền của họ.

Bất cứ khả năng nào ở trên cũng đều là những thử thách nghiêm trọng đối với nhà cầm quyền Việt Nam. Bởi vậy, sự bất an của thế giới sẽ trở thành sự bất an của Việt Nam.

N.H.Q